W semestrze zimowym 2024/2025 odbył się (organizowany przez Pracownię Obszaru Postjugosłowiańskiego PROP oraz Austriackie Forum Kultury) cykl wykładów Local Communities at the Slavic-Italian-German Borderland.
Wykład Michaela Wedekinda
I wykład, 21.10.2024 r.
Michael Wedekind, Centralny Instytut Historii Sztuki w Monachium, Niemcy
Continuities and Discontinuities: Late Habsburg Rule in the Alpin-Adriatic Borderlands
„Region alpejsko-adriatycki” to pojęcie nieostre. Wspólne doświadczenia historyczne, ślady kulturowe i warunki społeczne tworzyły ramę różnorodności geograficznej, etnicznej i językowej tego obszaru. Źródłem tej specyfiki było trwające kilka stuleci panowanie dwóch wielkich potęg, Republiki Weneckiej i Monarchii Habsburskiej. Niedługo po 1918 roku, kiedy Austro-Węgry zniknęły z mapy świata, narodziło się zjawisko mitologizacji okresu habsburskiego i nostalgii za minionym ładem. Występowało ono szczególnie wśród mniejszości etnicznych oraz w tych środowiskach, które nowy reżim uważały za zbyt inwazyjny, opresyjny, a przynajmniej działający wbrew ich interesom. Była to tęsknota, czasem widoczna i dziś, za „lepszą przeszłością”, czemu towarzyszyło rozczarowanie teraźniejszością…
Obejrzyj na YouTube: Michael Wedekind: wykład
II wykład, 18.11.2024. r.
prof. Natka Badurina, Uniwersytet w Udine, Włochy
Sense of National Belonging in Rijeka after WWI: Between Passion and Indifference
Okupacja Rijeki przez Gabriela D’Annunzio (wrzesień 1919 – styczeń 1921) konfrontuje zajmujące się nią dziedziny – historiografię, studia nad pamięcią, literaturoznawstwo – z problemem bardzo różnych, często sprzecznych i wzajemnie wykluczających się interpretacji.
Tradycyjne narracje o upadku Cesarstwa Austro-Węgierskiego zazwyczaj koncentrują się na powstaniu sentymentów narodowych wśród jego byłych obywateli. Okupacja Rijeki jest zwykle przedstawiana jako starcie między nacjonalizmami włoskim i chorwackim/jugosłowiańskim, które doprowadziło do wojen pamięci, napięć politycznych i incydentów dyplomatycznych, które trwają do dziś. Jednak najnowsze badania starają się wyjść poza ściśle narodowe kategorie, ujawniając nawyki, postawy, praktyki i emocje, które pozostają głęboko związane z dziedzictwem Imperium…
Obejrzyj na YouTube: Natka Badurina: wykład
III wykład, 20.01.2025 r.
prof. Marta Verginella, Uniwersytet w Lublanie, Słowenia
„Postwar transition after 1918 in the Northeast Adriatic: between continuity and discontinuity”
Po zajęciu przez armię włoską „ziem irredenty” można było zaobserwować zarówno politykę szybkiego dostosowywania ich do nowej struktury państwowej, jak i próby utrzymania instytucjonalnych praktyk imperium. Kwestia mniejszości, czyli obecność około 500 tysięcy Słoweńców i Chorwatów w granicach Włoch, stała się, od jesieni 1918 r., kluczowym punktem polityki okupacyjnej i powodem sporów między przedstawicielami stanowisk liberalnych a przedstawicielami regionalnych stanowisk nacjonalistycznych…
IV wykład, 17.02.2025 r.
prof. Daniel Baric, Uniwersytet Paryski, Francja
„Rediscovering the Habsburg Legacy in Socialist Yugoslavia and Beyond: the role of Istria, Rijeka and Dalmatia”
W latach 80. XX wieku rozpoczął się, początkowo nieśmiało, proces ponownego odkrywania środkowoeuropejskiej warstwy kulturowej w chorwackiej literaturze i historii kultury. Pionierami tych poszukiwań nowego spojrzenia na ponadnarodową historię Austro-Węgier byli autorzy i badacze, którzy zajmowali się przede wszystkim środowiskami miejskimi w północnej części Adriatyku, na Istrii, w Rijece i w mniejszym stopniu w Dalmacji. Powodem powstania tych dzieł było poszukiwanie kulturowej, a czasem także politycznej alternatywy w pogrążonej w kryzysie Jugosławii. Choć stopniowo zyskują powszechną akceptację w całej Chorwacji, konkretne mechanizmy tego ponownego odkrycia są zakorzenione w lokalnych społecznościach, w których opracowano programy dotyczące dziedzictwa austro-węgierskiego…