Cztery nowe publikacje z Serbii, ofiarowane naszej Bibliotece. Łączy je temat antropologii, na cztery sposoby ujętej (a także – częściowo – transformacji!)
Dragana Antonijević
Ogledi iz antropologie i semiotike folklora
Beograd : Srpski genealoški centar, 2010
Są to – jak sama Autorka je określa – eseje teoretyczno-metodologiczne. Antonijević próbuje w nich krytycznie przeanalizować oraz przeinterpretować wybrane przez siebie prace kilkorga bliskich jej „duchowo” renomowanych badaczy i badaczek folkloru (są to m. in. amerykański folklorysta i socjolog Gary Alan Fine, amerykańska folklorystka i psycholożka Beverly Crane, serbska folklorystka i filolożka Nada Milošević-Đorđević), a także własne (Dragana Antonijević to folklorystka i antropolożka). Nicią przewodnią różnych, w znacznej mierze nowatorskich ujęć i metod analizy, jest tekst folkloru jako główny przedmiot badań lub też jako końcowy produkt złożonej komunikacji folklorystycznej.
Ivan Kovačević
Antropologija tranzicije
Beograd : Srpski genealoški centar, 2007
Tytułowy serbski termin tranzicija można chyba przełożyć jako transformacja, ta zaś jest – pisze we wstępie Ivan Kovačević – „procesem, mówiąc wprost, przejścia z systemu, który nazywał siebie socjalistycznym do systemu, określającego się jako kapitalistyczny”. I dalej zadaje sobie i czytelnikom pytanie: „Czym by zatem w ogóle miała być ta antropologia transformacji?” – po czym odpowiada: „Jakąś zapewne całkiem zwykłą antropologią, która zajmowałaby się po prostu fenomenem transformacji”.
O tym właśnie możemy przeczytać w artykułach zebranych w tomiku 28 z serii Etnološka biblioteka. Swoją analizę Autor opiera na tekstach folkloru – głównie miejskiego. Na nich można najlepiej badać fenomen recepcji transformacji w społeczeństwie jako całości, a także w poszczególnych jego grupach.
Antropologija religije i alternativne religije. Kultura identiteta
Uredio Danijel Sinani
Beograd : Srpski genealoški centar, 2011
Tom jest pokłosiem konferencji zorganizowanej na Uniwersytecie Belgradzkim przez Instytut Etnologii i Antropologii jesienią 2010 r. W wygłoszonych tam referatach dominujący był temat religijności oraz ruchów religijnych w Serbii w newralgicznym okresie tzw. transformacji, czyli przejścia od socjalizmu do kapitalizmu. Serbia – podobnie jak wiele innych krajów tej części Europy – stanowi doskonałe „laboratorium” dla badaczy religijności. Nowe ruchy religijne, religijny pluralizm i religijność alternatywna pojawiły się bowiem na obszarze z mocno zakorzenioną, wielowiekową tradycją prawosławia, a jednocześnie zdominowanym od dziesięcioleci przez jedynie słuszną ideologię socjalizmu.
W centrum zainteresowania referentów znalazły się zatem ruchy religijne, różnie określane w literaturze przedmiotu: „małe” ruchy religijne, ruchy quasi-religijne, nowa duchowość, religie „in statu nascendi”, religie niekonwencjonalne, religie mniejszości, pseudoreligie i nowe ruchy religijne – w debacie publicznej nazywane najczęściej „sektami”.
Vintila Mihalesku
Svakodnevica nije više ono što je bila. Beleške jednog balkanskog antropologa u doba tranzicije
Beograd : Biblioteka XX vek, 2002
Bałkany widziane od strony Rumunii – kraju quasi-bałkańskiego, quasi-latyńskiego. I podobnie jak w przypadku Serbii – przeżywającego perturbacje okresu transformacji ustrojowej. Teksty są bardzo krótkie, raczej eseje niż artykuły, a ich autor to Vintila Mihalescu, bukareszteński antropolog kultury i socjolog, który publikował je pierwotnie w renomowanym rumuńskim periodyku „Dilema”. Znakomitą rekomendacją książki jest z pewnością fakt, że została wydana w równie renomowanej serii „Biblioteka XX vek” założonej przez Ivana Čolovicia.