Cykl wykładów został zorganizowany przez Pracownię Obszaru Postjugosłowiańskiego PROP, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej UW, Instytut Slawistyki PAN, Austriackie Forum Kultury.
Wykłady są dostępne online. Zapraszamy do oglądania!
Projekt został sfinansowany ze środków IDUB UW.
Daniel Baric
Uniwersytet Paryski, Francja
Rediscovering the Habsburg Legacy in Socialist Yugoslavia and Beyond: the role of Istria, Rijeka and Dalmatia
Obejrzyj na YouTube: Daniel Baric: wykład
Temat odkrywania dziedzictwa Habsburgów w socjalistycznej Jugosławii i poza nią na przykładzie Istrii, Rijeki i Dalmacji przestawił Daniel Baric, profesor nadzwyczajny Studiów Południowosłowiańskich na Sorbonie (Uniwersytecie Paryskim), zajmujący się m.in. historią transferów kulturowych i wzajemnych powiązań w kontekście (po)habsburskim. W latach 80. XX wieku rozpoczął się, początkowo nieśmiało, proces ponownego odkrywania środkowoeuropejskiej warstwy kulturowej w chorwackiej literaturze i historii kultury. Pionierami tych poszukiwań nowego spojrzenia na ponadnarodową historię Austro-Węgier byli autorzy i badacze, którzy zajmowali się przede wszystkim środowiskami miejskimi w północnej części Adriatyku, na Istrii, w Rijece i w mniejszym stopniu w Dalmacji. Powodem powstania tych dzieł było poszukiwanie kulturowej, a czasem także politycznej alternatywy w pogrążonej w kryzysie Jugosławii. Choć stopniowo zyskują powszechną akceptację w całej Chorwacji, konkretne mechanizmy tego ponownego odkrycia są zakorzenione w lokalnych społecznościach, w których opracowano programy dotyczące dziedzictwa austro-węgierskiego.
Natka Badurina
Uniwersytet w Udine, Włochy
Sense of National Belonging in Rijeka after WWI: Between Passion and Indifference
Obejrzyj na YouTube: Natka Badurina: wykład
Okupacja Rijeki przez Gabriela D’Annunzio (wrzesień 1919 – styczeń 1921) konfrontuje zajmujące się nią dziedziny – historiografię, studia nad pamięcią, literaturoznawstwo – z problemem bardzo różnych, często sprzecznych i wzajemnie wykluczających się interpretacji.
Tradycyjne narracje o upadku Cesarstwa Austro-Węgierskiego zazwyczaj koncentrują się na powstaniu sentymentów narodowych wśród jego byłych obywateli. Okupacja Rijeki jest zwykle przedstawiana jako starcie między nacjonalizmami włoskim i chorwackim/jugosłowiańskim, które doprowadziło do wojen pamięci, napięć politycznych i incydentów dyplomatycznych, które trwają do dziś. Jednak najnowsze badania starają się wyjść poza ściśle narodowe kategorie, ujawniając nawyki, postawy, praktyki i emocje, które pozostają głęboko związane z dziedzictwem Imperium…
Michael Wedekind
Centralny Instytut Historii Sztuki w Monachium, Niemcy
Continuities and Discontinuities: Late Habsburg Rule in the Alpin-Adriatic Borderlands
Obejrzyj na YouTube: Michael Wedekind: wykład
„Region alpejsko-adriatycki” to pojęcie nieostre. Wspólne doświadczenia historyczne, ślady kulturowe i warunki społeczne tworzyły ramę różnorodności geograficznej, etnicznej i językowej tego obszaru. Źródłem tej specyfiki było trwające kilka stuleci panowanie dwóch wielkich potęg, Republiki Weneckiej i Monarchii Habsburskiej. Niedługo po 1918 roku, kiedy Austro-Węgry zniknęły z mapy świata, narodziło się zjawisko mitologizacji okresu habsburskiego i nostalgii za minionym ładem. Występowało ono szczególnie wśród mniejszości etnicznych oraz w tych środowiskach, które nowy reżim uważały za zbyt inwazyjny, opresyjny, a przynajmniej działający wbrew ich interesom. Była to tęsknota, czasem widoczna i dziś, za „lepszą przeszłością”, czemu towarzyszyło rozczarowanie teraźniejszością…
Marta Verginella
Uniwersytet w Lublanie, Słowenia
Postwar transition after 1918 in the Northeast Adriatic: between continuity and discontinuity
Wykład nie jest dostępny online.
Po zajęciu przez armię włoską „ziem irredenty” można było zaobserwować zarówno politykę szybkiego dostosowywania ich do nowej struktury państwowej, jak i próby utrzymania instytucjonalnych praktyk imperium. Kwestia mniejszości, czyli obecność około 500 tysięcy Słoweńców i Chorwatów w granicach Włoch, stała się, od jesieni 1918 r., kluczowym punktem polityki okupacyjnej i powodem sporów między przedstawicielami stanowisk liberalnych a przedstawicielami regionalnych stanowisk nacjonalistycznych…