Temat badawczy realizowany przez zespół w składzie dr Maciej Falski, dr Marcin Filipowicz oraz dr Anna Kobylińska
Rok przyjęcia projektu do realizacji – 2012
Planowany okres realizacji projektu – 3 lata (2012-2015)
Numer projektu – UMO-2011/03/D/HS2/00826
Źródło finansowania projektu – Narodowe Centrum Nauki
Kierownik projektu: dr Anna Kobylińska
Opis projektu:
Projekt badawczy „Słowiańskie narracje peryferyjne wobec monarchii habsburskiej i narodu” zrodził się z potrzeby znalezienia adekwatnego sposobu opisu tak zwanych małych kultur egzystujących w ramach złożonych całości polityczno-społecznych, do których należała monarchia habsburska. Chodzi przede wszystkim o odejście od dominującej w badaniach slawistycznych zaprojektowanej kategorii narodu i przyjrzenie się rzeczywistym relacjom międzykulturowym przez pryzmat nowych bądź niewykorzystanych dotąd kategorii, a co za tym idzie, o wypracowanie nowej metodologii badań obszarów krzyżowania się kultur. Tego typu zmiana perspektywy zmierza zatem do głębszego zrozumienia tych procesów zachodzących w przestrzeni społecznej, które umożliwiają trwanie tak zwanym małym kulturom (zarówno narodowym, jak i o innym niż narodowy paradygmacie), prowadzą do wyłaniania się nowych państw oraz rozpadu już istniejących niejednorodnych kulturowo struktur państwowych czy społecznych.
Projekt stawia sobie dwa zasadnicze cele.
- Pierwszym z nich jest stworzenie warsztatu badawczego, który pozwoli na lepsze opisanie złożonej sieci relacji międzykulturowych zachodzących w monarchii habsburskiej. Rzeczywistość kulturowa Austro-Węgier była na tyle skomplikowana, że projektowanie dzisiejszych kategorii etnicznych bądź społecznych na ówczesne realia jest błędne. Szczególnie mylące bywa przyjmowanie dominującej w historiografii po 1918 roku perspektywy narodowej, związanej z narracjami dominującymi w państwach powstałych po rozpadzie dualistycznej monarchii. Jednakże również opisywanie procesów kulturowych i politycznych wyłącznie z perspektywy Wiednia czy Budapesztu, stosowane często przez badaczy zachodnich, nie pozwala uchwycić niuansów strategii przyjmowanych przez społeczności peryferyjne wobec centrum, należące do grupy niedominującej. Projekt motywuje zatem dążenie do rewizji redukcjonistycznych bądź tendencyjnych perspektyw w przedstawianiu rzeczywistości kulturowej monarchii habsburskiej w drugiej połowie XIX wieku i przed 1914 rokiem.
- Drugim celem jest ukonstytuowanie unikatowego zespołu badawczego, zorientowanego na komparatystyczne badanie specyfiki Słowiańszczyzny w obrębie monarchii habsburskiej. Przesłanką jest odejście od dotychczas dominującej tendencji do specjalizacji subdyscyplin slawistycznych według granic etnicznych i rozłącznego badania dziejów i narracji kulturowych poszczególnych narodów. Zespół połączy badaczy specjalizujących się w trzech różnych obszarach: czeskim, słowackim i chorwackim, oraz preferujących badanie różnych aspektów kultury: dyskursu publicystycznego, instytucji i ruchów społecznych, narracji ideologicznych oraz przestrzeni publicznej lokalności. Wspólne natomiast są ramy czasowe i przestrzenne (monarchia habsburska w drugiej połowie XIX w. i na początku XX wieku) oraz metodologia kulturoznawstwa, wymagająca interdyscyplinarnego podejścia do opisywanych zjawisk. Dopełnianie się poszczególnych podejść w perspektywie porównawczej może dać szansę na wypracowanie modelu badawczego, możliwego do wykorzystania w badaniach innych obszarów krzyżowania się wpływów kulturowych.