Pracownia badań współczesnych zmian religijności w krajach słowiańskich jest projektem nastawionym na współpracę badaczy krajowych, ale także na kooperację międzynarodową, międzyinstytucjonalną i interdyscyplinarną.
Pracownia została afiliowana przy Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego. Celem badań jest obserwacja i analiza zmian religijności, zachodzących w krajach słowiańskich od czasu załamaniu się hegemonii Związku Radzieckiego.
Kraje słowiańskie – z uwagi na czynniki historyczne, kulturowe i polityczne – „po swojemu” przechodziły procesy sekularyzacji. Współcześnie obserwowane na świecie zjawiska desekularyzacji, zachodzące faktycznie lub wynikające z nowych perspektyw poznawczych, ujawnianie się form religijności pozakonfesyjnych lub wchodzących w polemikę z oficjalnymi Kościołami, to zjawisko, które w krajach słowiańskich ma także własną specyfikę. Wciąż zbyt mało wiemy o tych procesach.
Celem pracowni jest wymiana wiedzy i doświadczeń badawczych dotyczących zmian religijności, traktowanej jako zjawisko wieloaspektowe: widoczne w krajach słowiańskich w procesach społecznych, historii, kulturze (w tym literaturze i filozofii), a także w polityce. Komparatystyczne podejście do tego fenomenu wydaje się obiecującym wyborem metodologicznym, pozwala bowiem ukazywać wielorakie aspekty współczesnej religijności w krajach słowiańskich, przedstawić ją w różnych „przekrojach” (socjologicznym, religioznawczym, kulturoznawczym, literaturoznawczym). Interdyscyplinarność pozwoli lepiej uchwycić istotę współczesnych procesów religijnych oraz umożliwi ukazanie „geologii słowiańskich religijności”.
Należy podkreślić, że przedstawianie religijnej przeszłości krajów słowiańskich nie jest – z punktu widzenia zadań Pracowni – celem samym w sobie, ale ma służyć zrozumieniu aktualnych zjawisk religijnych.
Proponowane kierunki badań
► Polityczny i kulturowy grunt dla procesów sekularyzacyjnych w krajach słowiańskich (w drugiej połowie XIX wieku, po roku 1918, po roku 1945 i po upadku muru berlińskiego)
► Formy oporu przeciwko sekularyzacji w krajach słowiański (cezura czasowa jw.)
► Lokalne tradycje religijne znaczące społecznie, a nieobecne na mapie religijności zdominowanej przez wielkie religie
► „Powroty religijności” w krajach słowiańskich i nowe ruchy religijne
► Słowiański wymiar „postsekularyzmu” (słowo postsekularyzm wzięto w cudzysłów z uwagi na niejednoznaczność terminu)
Gotowość do udziału w badaniach Pracowni zgłosili:
dr hab. Danuta Sosnowska, prof. ucz., ISZiP UW, prowadząca i pomysłodawczyni Pracowni
prof.dr.hab. Ewa Paczoska, ILP UW
dr hab. Piotr Bogalecki, prof.ucz., Uniwersytet Śląski, Katowice
dr hab. Łukasz Tischner, prof.ucz., Uniwersytet Jagielloński, Kraków
doc. PhDr. David Václavík, PhD., Uniwersytet Masaryka, Brno
phD Tornike Metreveli, Lund University, Szwecja
dr Ewelina Drzewiecka, Polska Akademia Nauk
mgr Adam Zygmunt, doktorant ISZiP UW