Maciej Falski – Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej

doktor habilitowany

Adres e-mail: mfalski@uw.edu.pl

Pełnione funkcje

dyrektor Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej,
kierownik studiów (2016-2024),
w ISZiP-ie pełnię rozmaite funkcje. Od dekady zajmuję się niektórymi sprawami związanymi z USOS-em z uwagi na funkcję pełnomocnika ds. USOS; jeżeli macie z USOS-em kłopoty, możecie się zgłaszać właśnie do mnie. Brałem też udział w pracach komisji przygotowującej nowy, obecnie obowiązujący program studiów. Założyłem naszą instytutową stronę na Facebooku i obecnie wciąż ją współadministruję.

Zainteresowania

Naukowe pasje realizuję poprzez udział w pracy dwóch zespołów. Pierwszy z nich, Zespół Badania Kultur Słowiańskich w Monarchii Habsburskiej, działa już ładnych parę lat pod wodzą dr Anny Kobylińskiej i wydał jak dotąd dwie bardzo interesujące publikacje. Więcej o nas można się dowiedzieć tutaj: http://uwhabsburgstudies.uw.edu.pl/.

Druga ekipa badawcza skupia się w Pracowni Badań Obszaru Postjugosłowiańskiego (PROP); to interdyscyplinarny i transinstytucjonalny zespół, działający bardzo aktywnie i twórczo od 2017 roku – więcej informacji i konkrety tutaj: http://prop.uw.edu.pl/.

Bardzo ważne miejsce w mojej biografii naukowej zajmują Colloquia Humanistica. Jest to rocznik powołany do życia w 2012 roku i prowadzony przez prof. Jolantę Sujecką; jego wydawcą jest Instytut Slawistyki PAN. „Colloquia Humanistica” otwarte są głównie na obszar Bałkanów i Śródziemnomorza, ale nie tylko; ukazują się w języku angielskim i są w pełni dostępne na platformie internetowej: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/ch/index

W ISZiP odpowiadam głównie za kulturologiczną i literaturoznawczą stronę specjalności kroatystycznej oraz za nauczanie historii Bałkanów. Moje badania naukowe dotyczą jednak nie tylko tego obszaru. Zajmuję się również wybranymi kwestiami kultury Bośni i Hercegowiny i Bałkanów jako takich. Od lat prowadzę badania nad przestrzenią miejską w ujęciu antropologicznym, nad sferą publiczną w wymiarze ideologii i pamięci, czasem też zapuszczam się w rejony semiologiczne.

A poza tym – poza tym lubię rower i bieganie, maniakalnie słucham muzyki i usiłuję czasem udoskonalić swój wegański warsztat kulinarny. W wolnym czasie najchętniej zajmuję się slawistyką.

Przebieg kariery naukowej

doktor habilitowany, habilitacja z wyróżnieniem w zakresie nauk o kulturze i religii (2023 r.)
doktor nauk humanistycznych (2005 r.)
adiunkt w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej

Publikacje

Monografie naukowe

Niechciana kultura. Odbudowa i instrumentalizacja dziedzictwa kulturowego w Bośni i Hercegowinie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2022, s. 216, ISBN: 978-83-235-5689-3; wyróżnienie w konkursie Nagroda im. Jerzego Skowronka, 2022.
(współautorzy: Anna Kobylińska, Marcin Filipowicz) Peryferyjność. Habsbursko-słowiańska historia nieoczywista, Libron, Kraków 2016.
(współautorzy: Anna Kobylińska, Marcin Filipowicz) Obcy czy obywatele? Słowianie wobec przemian konstytucyjnych w monarchii habsburskiej 1860—1861, Libron, Kraków 2015.
Porządkowanie przestrzeni narodowej – przypadek chorwacki. Studium z historii wyobrażeń kulturowych, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2008, s. 257

Redakcja monografii zbiorowych

(współredaktor monografii zbiorowej wspólnie z Elżbietą Kaczmarską-Zglejszewską) Czechy – przez naukę języka do rozumienia kultury, Libron, Kraków 2023.
(współredaktor, współautor koncepcji naukowej monografii zbiorowej z: Anna Kobylińska) Architects and their Societies. Cultural Study on the Habsburg-Slavic Area (1861-1938), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021, s. 250, doi.org/10.31338/uw.9788323549918; open access: link
(współredaktor monografii naukowej wspólnie z Małgorzatą Kryską-Mosur) Miasto w kulturze chorwackiej/ Urbano u hrvatskoj kultury, Warszawa 2007.

Redakcja numerów tematycznych czasopism

(wspólnie z Tanją Petrović) An Inconvenient Minority: Understanding LGBTQ+ Subjectivities in Post/Socialist Europe, “Zeszyty Łużyckie/Journal for Minority Studies” 59, 1 (2023): link
(wspólnie z Naumem Trajanovskim i Mileną Błahutą) Special Issue: Reconsidering “Post-Socialist Cities” in East Central and South East Europe, “Journal of Nationalism, Memory & Language Politics” 17 (2023), 3: link
(współautor koncepcji naukowej numeru tematycznego czasopisma, współredaktor naukowy z: Linda Kovářová) Heritage and the Post-Socialist City: Cultural and Social Perspectives, „Colloquia Humanistica” (10), 2020, Wydawnictwo Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa: link
(współautor koncepcji naukowej numeru czasopisma wspólnie z Anną Kobylińską, redakcja naukowa numeru) Local Elites in the Habsburg Monarchy after 1868, „Acta Poloniae Historica” (121), 2020, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa: link
(redakcja naukowa i koncepcja numeru czasopisma) Neighbourhood as a Social and Cultural Problem, „Colloquia Humanistica” (4), 2015, Wydawnictwo Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa: link
(redakcja naukowa i koncepcja numeru czasopisma) Multiple Biographies and Transcultural Experience, „Colloquia Humanistica” (3), 2014, Wydawnictwo Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa: link
(współredaktor numeru czasopisma, z: Jolanta Sujecka) Continuity and Discontinuity in Macedonian, Balkan and European Context, „Colloquia Humanistica” (1), 2012, Wydawnictwo Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa: link

Artykuły w monografiach zbiorowych

Słabość wyobraźni demokratycznej. Semiotyczna interpretacja inauguracji pierwszej prezydentury Vaclava Havla, w: Czechy – od nauki języka do rozumienia kultury, red. M. Falski i E. Kaczmarska-Zglejszewska, Warszawa 2023, s. 213-238.
Architects of a provincial town, w: Architects and their Societies. Cultural Study on the Habsburg-Slavic Area (1861-1938), red. A. Kobylińska i M. Falski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021, s. 119—138.
Czytanie i ontologia narodu. Chorwacki i słoweński ruch czytelniany w drugiej połowie XIX wieku, w: Niewłasne lektury. Od pisarstwa w języku wyuczonym do wielości kultur czytania, red. E. Łukaszyk i K. Wierzbicka-Trwoga, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2018, s. 95—114.
(współautor: Tomasz Rawski) Cultural Politics in (Post)Socialist Croatia: The Question of (Dis)Continuity, w: The Cultural Life of Capitalism in Yugoslavia. (Post)Socialism and its Other, red. Jelaca Dijana, Kolanović Maša, Lugarić Danijela, Palgrave Macmillan 2017, s. 285-302.
Kad glavnog lika nema. O strukturalnoj funkcionalnosti biografie u Barakovievom i Zoranievom epu, w: Vila, Pisnik i čatnici. Zbornik radova sa znanstvenog skupa „’Vila Slovinka’ Jurja Barakovića (1614-2014)“, red. Divna Antonina Mrdeža, Sveučilište u Zadru i HAZU, Zadar 2017, s. 47-63.
Co przestrzeń miejska mówi o modernizacji? Sarajewo i Bośnia w okresie habsburskim, w: Fabryka Słowian 1. Modernizacje, red. D. Sosnowska, Warszawa 2017, s. 213—239.
Metafizyka signifiant, w: Kurs na Ferdinanda de Saussure’a, red. A. Grzegorczyk, A. Kaczmarek, K. Machtyl, Poznań 2017, s. 277—295.
Rzeczpospolita a chorwacko-dalmatyńska przestrzeń kulturowa w XV-XVIII w., w: Wśród krajów Północy. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej wobec narodów germańskich, słowiańskich i naddunajskich: mapa spotkań, przestrzenie dialogu, red. M. Hanusiewicz-Lavallee, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2015, seria wydawnicza „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości” t. I, s. 582-615.
Barthes, lewicowość i semiologia zaangażowana, w: Imperium Rolanda Barthes’a, red. A. Grzegorczyk, A. Kaczmarek, K. Machtyl, Poznań 2015, s. 23—38.
Jugosłowiańska arkadia codzienności w wybranych utworach literackich Chorwacji i Bośni, w: Palingeneza mitu w literaturze XX i XXI wieku, red. M. Klik, Warszawa 2014, s. 55-72.
(współautor: Tomasz Rawski) Jasenovac, Bleiburg, Vukovar: miejsca pamięci a dyskurs publiczny, w: Obóz – muzeum: Trauma we współczesnym wystawiennictwie, red. M. Fabiszak i M. Owsiński, Poznań 2013.
Čiji je gradski prostor? Urbana politika u postsocijalističkom društvu: primjer Varšave i Sarajeva, w: Komparativni postsocijalizam, red. Maša Kolanović, Zagreb 2013, s. 311-330.
Macedonia in the Dalmatian historiographic discourse before the XIXth century, w: Macedonia – Land, Region, Borderland, red. J. Sujecka, Warsaw 2013, s. 311-330.
San – društveni prostor?, w: Prostori sna, red. D. Fališevac, Zagreb 2012, s. 275-288.
Chorwacki karnawał. Konteksty badawcze i interpretacyjne, w: Funkcje karnawału we współczesnym społeczeństwie chorwackim, red. M. Falski, M. Maciulewicz, T. Rawski, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2011, s. 8-21.
Miasto realne, miasto cyfrowe: podwójny żywot Trebinja, w: Znaczące przestrzenie Słowiańszczyzny, red. J. Goszczyńska i G. Szwat-Gyłybowa, ISZiP, Warsaw 2010, s. 87-111.
Chapitre clos ou l’espace vivant? Le passé yougoslave dans le débat public en Croatie contemporaine, w: Mémoire et histoire en Europe centrale et orientale, red. D. Baric, J. Le Rider, D. Roksandić, Presses universitaires de Rennes, Rennes 2010, s. 299-307.
O nemogućnosti bijega od političkog. Sudbina Selimovićevih likova, w: Književno djelo Meše Selimovića, red. Z. Lešić i J. Martinović, Odjeljenje humanističkih nauka ANUBiH, Knjiga 38, Sarajevo 2010, s. 95-108.
Wojna toponimów. Formalne i nieformalne nazwy jednostek administracyjnych w Bośni i Hercegowinie, w: Świat ukryty w słowach czyli o znaczeniu gramatycznym, leksykalnym i etymologicznym, red. I. Generowicz, E. Kaczmarska, I. M. Doliński, ISZiP, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki, Warszawa 2009, s. 103-116.
Hasła: Ognjište, Opanci dida Vidurine, Ratno roblje, Bit ćete kao bogovi, Uho, grlo, nož, Srijemske priče, U malome svijetu, Urota zrinsko-frankopanska, Dom i svijet, Niz našu obalu, Dubrovačke elegije, Pod puškom, Zlatni mladić i njegove žrtve, Pripovijesti (Matije Lisičara), w: Leksikon hrvatske književnosti. Djela, red. D. Detoni-Dujmić, D. Fališevac, A. Lederer, T. Benčić-Rimay, Školska kjiga, Zagreb 2008.
Wampiry, upiory i inne istoty mroku – od folkloru do muzyki gotyckiej, w: Bunt tradycji – tradycja buntu, red. M. Bogusławska i G. Szwat-Gyłybowa, ISZiP UW, Warszawa 2008, s. 359-378.
Projekt biografii transkulturowej. Przesłanki, inspiracje teoretyczne, cele, w: Slavica leguntur. Aktualne problemy badawcze slawistyki, red. J. Królak i J. Molas, ISZiP, Warszawa 2006, s. 21-36.

Artykuły w czasopismach

Symbolic policy in small towns of Zamojszczyzna region, Poland, in the post-socialist period, “Journal of Nationalism, Memory & Language Politics” 17 (2023) 3.
Slovenian Elites in Trieste and their Role in the Formation of Local Communities, “Acta Poloniae Historica” 121, 2020, s. 43-64, doi: 10.12775/APH.2020.121.03
Semiotics of the “Third Force”: MOST and the Performative and Visual Dimension of Political Life in the Post-electoral Period in Croatia, 2015, “Narodna umjetnost”, 56 (1), 2019, s. 27-40. https://doi.org/10.15176/vol56no102 link
Kto ma prawo decydować? Pula i problem demilitaryzacji przestrzeni miejskiej, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, (9 (12) cz.1), 2019, s. 135-148. https://doi.org/10.32798/pflit.113 link
(współautor, wspólnie z Tomaszem Rawskim) Against Homogeneity. Transcultural and Trans-Lingual Strategies in Cultural Production, „Colloquia Humanistica” 7, 2018, s. 4-9.
Mecene i nacionalno blago Komparativno čitanje hrvatskog i slovenskog konteksta institucionalizacije knjiæevnosti u predilirskom vremenu, „Književna smotra“ 3, 2018, s. 51-59.
Rudan™, czyli strategie pisarzy w sferze publicznej, „Studia Litteraria Universitatis Iagiellonicae Cracoviensis”, 1 (12), 2017, s. 15-32, DOI: 10.4467/20843933ST.17.002.6278 link
Pierwsza mapa Słowenii, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, 13, 2017, s. 317-334, DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pss.2017.13.19 link
Chorwackich etnologów i ludowców marzenie o dotarciu do źródła, „Slavia Meridionalis”, 14, 2014, s. 289-301, DOI: https://doi.org/10.11649/sm.2014.014 link
Matoš i Radić: dwie koncepcje kultury, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, 7, 2014, s. 91-106, DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pss.2014.7.7 link
Metamorfoza w przestrzeni narracji. Dwa chorwackie teksty przemiany, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, 3 (6), 2013, s. 71-85.
Croatian Political Discourse in 1861 and the Main Terms of Public Debate in the Nineteenth Century, „Acta Poloniae Historica”, 2013, 108.
Continuity and Discontinuity in the Cultural Landscape of Capital City: Paris and Skopje, „Colloquia Humanistica”, 2012, 1, s. 45-63, DOI: https://doi.org/10.11649/ch.2012.004 link
Likwidacja modelu osmańskiego w Bośni po 1995 roku a kryzys państwa, „Slavia Meridionalis”, 11, 2011, s. 204-219.DOI: https://doi.org/10.11649/sm.2011.012 link
Oficjalne ramy pamięci historycznej w Chorwacji, „Pamiętnik Słowiański”, 2010, LX, z. 2, s. 35-49.
Kwiat, kości, siekiery: o problemach upamiętniania miejsc zagłady na przykładzie muzeum w Jasenovacu, „Pamiętnik Słowiański” 2010, LX, z. 1, s. 35-48.
Zawłaszczanie przestrzeni miejskiej a destrukcja kultury Bośni, „Slavia Meridionalis” 8, red. G. Szwat-Gyłybowa, Warszawa 2008, s. 137-154.
Duch gotyku i horyzont intelektualny. O metaforze potocznej i uczonej, „Studia Litteraria Polono-Slavica” 8, red. J. Sujecka, Warszawa 2008, s. 229-244.
Odzyskać głos w debacie publicznej. O statusie kobiety w nowożytnej kulturze chorwackiej, „Pamiętnik Słowiański” 2008, LVIII, z. 2, s. 5-18.
Czyj jest knežji kamen? Szkic o słoweńskiej polityce symboli, „Pamiętnik Słowiański” 2008, LVIII, z. 1, s. 49-65.
Pamięć społeczna i ideologia. Z problematyki autodefinicji kultury bośniackiej, „Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język, kultura, literatura” 4, red. Z. Darasz, Łódź 2007, s. 51-64.
Bośnia – kultura podziałów czy dialogu? Przyczynek do dyskusji na materiale XIX-wiecznych relacji wspomnieniowych i etnograficznych, „Slavia Meridionalis”, 7, red. G. Szwat-Gyłybow, SOW, Warszawa 2007, s. 31-50.

Recenzje naukowe

(rec.) Tożsamość narodowa w społeczeństwie multietnicznym Macedonii. Historia – kultura – literatura – język – media, red. Irena Stawowy-Kawka i Maciej Kawka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 286.
(rec.) Polska i Chorwacja w Europie Środkowej, pod red. Piotra Żurka, Bielsko-Biała 2007, „Pamiętnik Słowiański” 2008, t. LVIII, z. 1, s. 116-122.
(rec.) W poszukiwaniu nowego kanonu, „Pamiętnik Słowiański”, 2006, t. LVI, z. 2, s. 111-117.
(rec.) Françoise Mayer, Les Tcheques et leur communisme. Mémoire et identités politiques, Civilisations et Sociétés, 117, Éditions de l’EHESS, Paris 2004, s. 304, „Pamiętnik Słowiański”, t. LV : 2005, z. 2, s. 108-113.
(rec.) Maria Dąbrowska-Partyka, Literatura pogranicza, pogranicza literatury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004, s. 264, „Pamiętnik Słowiański”, t. LV: 2005, z. 1, s. 96-101.
(rec.) Joanna Rapacka, Śródziemnomorze – Europa Środkowa – Bałkany. Studia z literatur południowosłowiańskich, red. M. Dąbrowska–Partyka, Universitas, Kraków 2002, s. 500 (4), „Pamiętnik Słowiański”, t. LIII: 2003, z. 1, s. 69-74.

Przekłady naukowe

Roland Barthes, Ziarno głosu. Wywiady, Eperons-Ostrogi, Kraków 2016 (z francuskiego).
C. Lévi-Strauss, Druga strona księżyca – pisma o Japonii, WUJ, Kraków 2013 (z francuskiego).
C. Lévi-Strauss, Antropologia wobec problemów współczesnego świata, WUJ, Kraków 2013 (z francuskiego).
C. Lévi-Strauss, Elementarne struktury pokrewieństwa, Volumen, Warszawa 2012 (z francuskiego).
Georges Vigarello, Historia urody, Aletheia, Warszawa 2011 (z francuskiego).
Claude Lévi-Strauss, Surowe i gotowane, Aletheia, Warszawa 2010 (z francuskiego).
Paul Ricoeur, O interpretacji. Esej o Freudzie, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008, s. 512 (z francuskiego).
Pierre Bourdieu, Zmysł praktyczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008 (z francuskiego).
Julia Kristeva, Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007 (z francuskiego).
François Jullien, Drogą okrężną i wprost do celu. Strategie sensu w Chinach i w Grecji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 296 (z francuskiego).
Dean Duda, Literatura chorwacka w neokapitalistycznej artykulacji, w: Literatury słowiańskie po roku 1989, tom I: Transformacja, red. H. Janaszek-Ivaničkova. Elipsa. Warszawa 2005, s. 230-237 (z chorwackiego).
Roland Barthes, System Mody, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005 (z francuskiego).
Tvrtko Vuković, Coś więcej w poezji niż sama poezja (Symptomatologia chorwackiej poezji lat 90. XX wieku), „Studium. Dwumiesięcznik Literacko-Artystyczny” 2004, nr 1 (43), s. 51-77 (z chorwackiego).
Claude Lévi-Strauss, Antropologia strukturalna II, Wydawnictwo KR, Warszawa 2001, s. 422 (1) (z francuskiego).
Georges Dumézil, Przedmowa, w: M. Eliade, Traktat o historii religii, przeł. J. W. Kowalski, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000, s. 5-11 (z francuskiego).
Sylviane Agacinski, Polityka płci, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000, s. 224 (3) (z francuskiego).

Przekłady literackie i popularnonaukowe

Georges Vigarello, Historia urody, Aletheia, Warszawa 2011 (z francuskiego).
(wspólnie z Katarzyną Kępką-Falską) Bohumil Hrabal, Balony mogą wzlecieć, Czuły Barbarzyńca Press, Izabelin 2009 (z czeskiego).
(wspólnie z Wojciechem Gilewskim) Bergman. Rozmowy, Olivier Assayas i Stig Björkman, Świat Literacki, Izabelin 2007, s. 5-52 (z francuskiego).
(wspólnie z Katarzyną Kępką-Falską) Ota Pavel, Dvořak pilnuje Pelego, Czuły Barbarzyńca, 2006, 1, s. 9-12 (z czeskiego).
Bohumil Hrabal, Aurora na mieliźnie, Świat Literacki, Warszawa 2005 (z czeskiego).
Przewodnik Chorwacja – od środka, oprac. D. Stannard et al., Wydawnictwo RM, Warszawa 2004, s. 285 (3) Poznaj Swój Świat, Discovery Channel (z angielskiego).
É. M. Cioran, Ćwiartowanie. Wydawnictwo KR, Warszawa 2004, s. 169 (2) (z francuskiego).