Blanka Činátlová Příběh těla
Příbram 2009
„Sam Chrystus, kiedy po zmartwychwstaniu po raz pierwszy spotyka swoich uczniów, zwraca im uwagę na zwycięstwo nad śmiercią [właśnie] swego wskrzeszonego ciała” – pisze Činátlová w rozdziale poświęconym Jezusowi. Podkreśla niezwykle ważną rolę Jego cielesności, w dość szokujący sposób porównując „literacką postać Chrystusa” (bohatera Ewangelii!) z bohaterami… komiksów! Nieco podobne ma być rozdwojenie ich tożsamości między banalną osobowością zwykłego człowieka a „oczekiwanego Mesjasza bądź mściciela”. Nie tylko o ciele Chrystusa przeczytać możemy w fascynującym, składającym się z ośmiu rozdziałów tomie młodej czeskiej antropolożki. Analizuje ona zarówno Odyseję i postać jej głównego bohatera, jak też Batmana. Jak zaznacza w epilogu, nie formułuje żadnej „monumentalnej syntezy” – każdy rozdział kończy się patetycznym „słowo stało się ciałem”.
Petr Král, Konec imaginárna. Modernost za hranicemi avantgardních programů
Brno 2017
Zbiór esejów czesko-francuskiego pisarza i poety, pochodzących z lat 1981-2008. Král analizuje w nich kryzys modernizmu (z końca XX w.), jak też postmodernizm, który narodził się bezpośrednio potem. Král dokonuje jego krytycznej analizy na przykładzie szeroko pojętej sztuki – od literatury (m. in. Peter Handke), poprzez malarstwo (Christian Bouillé, Edwar Hopper) aż po film (Werner Herzog, Wim Wenders) i fotografię (Wols).
Milena Bartlová a kol. Co bylo Československo? Kulturní konstrukce státní identity
Praha 2017
Czym była Czechosłowacja? Państwo naród – kultura? Pod takim właśnie hasłem odbyła się w styczniu 2016 r. konferencja w praskim Pałacu Wystawowym (Veletržní palác). Konferencja ta stanowiła swoiste ukoronowanie szeroko zakrojonego programu badawczego. Jego celem miał być wszechstronny sondaż czechosłowackiej tożsamości państwowej – narodowej – kulturalnej w dobie istnienia wspólnego państwa. W ciągu dwudziestu trzech lat – jak pisze redaktorka tomu i autorka jednego z tekstów, Milena Bartlová – „to tak istotne zagadnienie nie zostało wciąż jeszcze systematycznie zbadane”. Efektownie pod względem graficznym wydana publikacja stanowi niewątpliwie wyczerpujące uzupełnienie tej luki.
Vít Schmarc Země lyr a ocele. Subjekty, ideologie, modely, mýty a rituály v kultuře českého stalinismu
Praha 2017
Podobnie jak w Polsce, Bułgarii czy na Węgrzech, również w Czechosłowacji od przełomowego roku 1948 w kulturze panował wszechwładnie realizm socjalistyczny. Autor monografii dogłębnie i w bardzo efektowny sposób analizuje to zjawisko na przykładzie Czech. W pierwszej, teoretycznej części zatytułowanej Kraj koncepcji (Země konceptů) bierze na kulturoznawczy warsztat ideologiczne koncepcje socrealizmu w szerszym kontekście międzynarodowym. Dwie pozostałe części są próbą interpretacji literatury czeskiej lat 1948-1954. Kraj lir (Země lyr) – opowiada o budowaniu socrealistycznej utopii, natomiast Kraj stali (Země ocele) opisuje konwencję poetyki powieści produkcyjnej i zjawisko powszechnej wówczas gigantomanii.
Andrea Slováková Co je nového ve filmové vědě
Praha 2017
Przyczynek do teorii filmu. Zbiór dziewięciu esejów z tzw. filmologii. Owa filmologia – pisze autorka we wstępie – ukonstytuowała się we Francji w końcu lat 40. wieku XX. Jednak dziewięć tekstów odnosi się – jak już tytuł wskazuje – do najnowszych światowych metod badawczych sztuki filmowej/tendencji w rozwoju kinematografii.
Kino – postkomunizm – polityka. Film w krajach Europy Środkowo-Wschodniej wobec procesów transformacji politycznej i konsekwencji roku 1989. Pod redakcją Marty Brzezińskiej-Pająk
Kraków 2018
„Związek filmu i polityki jest tak stary jak samo kino, bo czy może istnieć film, który nie byłby choć po części polityczny?” – pisze redaktorka tomu i zarazem autorka jednego z tekstów. Oscylują one wokół zaanonsowanej w tytule transformacji ustrojowej w krajach tzw. bloku wschodniego (po roku 1989). A że problematyka ta wciąż jeszcze jest mało zbadana, dwanaście tekstów (w tym jeden wywiad) ma w dużym stopniu walor nowatorski. Przedmiot zainteresowania badaczy stanowi kino polskie (cztery artykuły), czeskie i czechosłowackie, węgierskie, ukraińskie, serbskie (artykuł Patrycjusza Pająka dotyczący kinematografii epoki Miloševicia), litewskie, niemieckie (Good Bye, Lenin! Marty Brzezińskiej-Pająk) oraz białoruskie (wspomniany wywiad). Marta Brzezińska-Pająk zauważa w końcowych słowach obszernej przedmowy, iż „zbiór [ten] stanowi próbę spojrzenia na problem transformacji postkomunistycznej z perspektywy mniej oczywistej (mniej znane zjawiska i kinematografie), w której kategorie polityki i polityczności rozumiane są rozmaicie, lecz pozwalają wydobyć wspólne, podobne akcenty”.