Interdyscyplinarny Zespół Badań Kultury Komunizmu
w Krajach Europy Środkowo-Wschodniej i na Bałkanach
Obszarem zainteresowań Zespołu była historia, funkcjonowanie oraz dziedzictwo komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej i na Bałkanach. W swoich badaniach łączył refleksję na temat poszczególnych aspektów rzeczywistości komunistycznej i postkomunistycznej z teoretycznymi rozważaniami nad metodologią badań tych reżimów oraz ich materialnego i mentalnego dziedzictwa. Wyznaczał zakres dociekań zjawiska we wszelkich jego przejawach niż tylko w perspektywie czasowej, przestrzennej lub metodologicznej.
Przyjęta perspektywa była rezultatem chęci połączenia poszukiwań badawczych członków-założycieli zespołu (dr hab. Grzegorz Bąbiak, prof. ucz. dr hab. Magdalena Bogusławska, prof. ucz., dr hab. Zuzanna Grębecka, dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk, dr hab. Robert Kulmiński, prof. ucz.), tak aby badania kultury komunizmu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i na Bałkanach przeprowadzane w ramach działalności zespołu zyskały pełniejszy wymiar metodologiczny oraz faktograficzny, a poprzez perspektywę porównawczą otworzyły nowe ścieżki intelektualnej refleksji dotyczącej kultury/kultur komunizmu.
Projekty
Zwiedzając komunizm: Nośniki pamięci w dyskursie i praktyce turystycznej
Publikacje
- Zmysłowy komunizm. Somatyczne doświadczenie epoki, red. M. Bogusławska, Z. Grębecka, R. Kulmiński, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Libron, Warszawa – Kraków 2014, ss. 305.
- Komunizm na peryferiach. Rubieże ideologii i rzeczywistości społecznej, red. M. Bogusławska, Z. Grębecka, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Libron, Warszawa – Kraków 2013, ss. 341.
- Komunistyczni bohaterowie, t. 2: Przemiana, bunt, odrzucenie, red. M. Bogusławska, Z. Grębecka, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Libron, Kraków – Warszawa 2012, ss. 478.
- Komunistyczni bohaterowie, t. 1: Tradycja, kult, rytuał, red. M. Bogusławska, Z. Grębecka, E. Wróblewska-Trochimiuk, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Libron, Warszawa – Kraków 2011, ss. 502.
Członkowie zespołu:
dr hab. Zuzanna Grębecka (kierownik zespołu) – antropolog kultury. Zajmuje się antropologią komunizmu, współczesną i tradycyjną kulturą duchową, kulturą popularną, historią i kulturą państw postkomunistycznych (przede wszystkim Polski, Białorusi, Rosji, Prybałtyki). Opublikowała m.in.: Słowo magiczne poddane technologii. Magia ludowa w praktykach postsowieckiej kultury popularnej, opracowała m.in.: Popkomunizm. Doświadczenie komunizmu a kultura popularna (z Magdaleną Bogusławską); Komunistyczni bohaterowie. Tradycja, kult, rytuał (z Magdaleną Bogusławską i Ewą Wróblewską-Trochimiuk); Pałac Kultury i Nauki. Między ideologią a masową wyobraźnią (z Jakubem Sadowskim); Miasta Nowych Ludzi – architektoniczna i urbanistyczna spuścizna komunizmu (z Jakubem Sadowskim) i Jerzy Giedroyc: kultura – polityka – wiek XX (z Andrzejem St. Kowalczykiem, Andrzejem Mencwelem i Leszkiem Szarugą). Jest pracownikiem Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
dr hab. Grzegorz P. Bąbiak, prof. ucz – historyk, historyk kultury, edytor. Interesuje się zagadnieniami kultury polskiej w XIX i XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień mecenatu, a także problematyki uwarunkowań politycznych literatury i sztuki okresu zaborów oraz czasów komunizmu. Opublikował m.in.: Sobie, ojczyźnie i potomności. Wybrane problemy mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX w.; Metropolia i zaścianek. W kręgu „Chimery” Zenona Przesmyckiego, a także wybór pism Jana Gotliba Blocha Przyszła wojna. Jest pracownikiem Instytutu Polonistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk.
dr hab. Magdalena Bogusławska, prof. ucz. – serbistka, macedonistka, kulturoznawca. Zajmuje się kulturą Bałkanów – przede wszystkim zagadnieniami związanymi z kulturą popularną oraz widowiskami kulturowymi. Jest pracownikiem Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikowała monografię Teatr u źródeł. Dramat i teatr południowosłowiański wobec tradycji widowiskowych regionu. Opracowała m.in.: Komunistyczni bohaterowie, t. 1: Tradycja, kult, rytuał (z Z. Grębecką i E. Wróblewską-Trochimiuk, Warszawa – Kraków 2011); Popkomunizm. Doświadczenie komunizmu a kultura popularna (z Zuzanną Grębecka; Kraków 2010). Opublikowała także następujące artykuły poświęcone problemom komunizmu: Przepis na rewolucję. Macedońskie czasopismo „Fokus” (1969-1972) wobec obyczaju, polityki, sztuki, [w:] Tabu w oku szeroko otwartym, red.. N. Długosz, Poznań 2012; Kartografowanie komunizmu czyli peerelowska. Warszawa w tematycznych przewodnikach turystycznych, [w:] Topografia tożsamości, t. 2, red. A. Firlej, W. Jóźwiak, Poznań 2012; Reinterpretacja komunističkih simbola u savremenoj rock-kulturi, przeł. B. Dimitrijević, [w: Zbornik radova Njegoševi dani 3. Nikšić, 1-3 septembra 2010. godine, red. T. Bečanović, Nikšić 2011; Pośmiertny los bohatera – etnograficzna lektura ksiąg pamiątkowych dedykowanych Josipowi Brozowi Ticie, [w:] Bałkański folklor jako kod interkulturowy, red. J. Rękas, Poznań 2011; Egzotyczni przyjaciele Josipa Broza Tity. O recepcji udziału SFRJ w Ruchu Państw Niezaangażowanych w perspektywie postjugosłowiańskiej, [w:] Komunistyczni bohaterowie, t. 1, op.cit.; Od kultu jednostki do Kultu Jednostki, we współautorstwie z Z. Grębecką i E. Wróblewską-Trochimiuk, ibidem; Kuća na promaji. Szkic o mauzoleum Josipa Broza Tity, [w:] Znaczące przestrzenie Słowiańszczyzny, red. J. Goszczyńska, G. Szwat-Gyłybowa; Tito od kuchni. Popularne (re)konstrukcje obrazu komunistycznej Jugosławii, [w:] Popkomunizm. Doświadczenie komunizmu a kultura popularna, op.cit; Doświadczenie komunizmu a kultura popularna,we współpracy z Z. Grębecką i J. Sadowskim, ibidem; Jugonostalgia; Titonostalgia; Titofobia; Recykling kulturowy; Underground,[hasła w:] Mały słownik popkomunizmu, ibidem.
dr hab. Robert Kulmiński, prof. ucz. – bohemista, kulturoznawca. Zajmuje się współczesną kulturą czeską, tanatologią, teorią kultury. Opublikował m.in. pracę Śmierć w Czechach. Wizja śmierci w prozie czeskiej lat 1945–1989, artykuły: Major Zeman znowu nadaje. Kilka uwag o kulturze repetycji, Etnografia komunizmu – artefakty reżimu komunistycznego w Czechach po 1989 roku, Opracował: Doświadczenie i dziedzictwo totalitaryzmu na obszarze kultur środkowoeuropejskich (z Joanną Goszczyńską i Joanną Królak). Jest pracownikiem Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego.
dr Jasmina Šuler-Galos, – literaturoznawca, lektorka języka słoweńskiego, tłumaczka. Interesują ją zagadnienia związane z ideologicznymi przewartościowaniami we współczesnej słoweńskiej powieści, formami i żywotności tradycji modernistycznej w literaturze słoweńskiej oraz hermeneutyką literaturoznawczą. Opublikowała m.in. artykuły: Neznani modernizem, Ciganska usoda v dveh delih Ferija Lainščka, Tovarna muholovk A. Barta kot pogovor. Jest pracownikiem Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego.
dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk – kroatystka. Zajmuje się kulturą państw byłej Jugosławii – ze szczególnym uwzględnieniem sztuk wizualnych: plakatu i fotografii. Opracowała: Polska i Macedonia. Bibliografia. Komentarze. Studia (z Krzysztofem Wrocławskim i Magdaleną Bogusławską) oraz Komunistyczni bohaterowie. T 1. Tradycja, kult, rytuał (z Magdaleną Bogusławską i Zuzanną Grębecką). W ramach działalności zespołu zrealizowała dwa projekty: Kody wizualne komunizmu w chorwackim i polskim porządku pamięci oraz Z przestrzeni rozproszonych do przestrzeni kondensacji. Plakat jako obiekt muzealnych strategii wystawienniczych. Jest doktorantką w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz pracownikiem Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.