Obcy czy obywatele? Słowianie a przemiany konstytucyjne w monarchii habsburskiej w latach 1860-1861
Anna Kobylińska, Maciej Falski, Marcin Filipowicz
Libron, Kraków 2015
Książka Obcy czy obywatele? Słowianie a przemiany konstytucyjne w monarchii habsburskiej w latach 1860–1861 autorstwa Anny Kobylińskiej, Macieja Falskiego i Marcina Filipowicza powstała w ramach prac Zespołu Badania Kultur Słowiańskich na Obrzeżach Monarchii Habsburskiej, działającego przy Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego. Celem badań zespołu jest odejście od dominującej w badaniach slawistycznych monofonicznej kategorii narodu i analiza relacji międzykulturowych przez pryzmat nowych bądź niewykorzystanych dotąd kategorii. Towarzyszy temu dążenie do wypracowania nowej metodologii badań obszarów krzyżowania się kultur. Niniejsza książka prezentuje trzy studia przypadków: czeskiego, słowackiego i chorwackiego, które we wzajemnej konfrontacji odsłaniają fundamentalne mechanizmy funkcjonowania sfery politycznej Słowian habsburskich. Ich wspólnym punktem odniesienia są dwa dokumenty: dyplom październikowy z 1860 r. i patent lutowy z 1861 r., które inicjowały zmianę ustrojową monarchii. W aneksie znajdują się teksty obu dokumentów cesarskich oraz inne niepublikowane dotąd po polsku teksty źródłowe.
Monografia trojga autorów ma charakter książki rewidującej kanoniczny obraz zmian konstytucyjnych lat 1860/1861, utrwalony w poszczególnych historiografiach narodowych. Jej główne zalety to oryginalne ujęcie tematu, bogata dokumentacja źródłowa, zróżnicowane w zależności od charakteru materiału założenia badawcze. Trzeba od razu zaznaczyć, że omawiana pozycja nie jest klasyczną monografią historyczno-kulturową. Pozwala to na zachowanie pewnej świeżości spojrzenia, umożliwia niebanalną analizę i wysnucie nieoczywistych wniosków.
Prof. Maria Dąbrowska-Partyka, Uniwersytet Jagielloński