Tom zbiorowy pod redakcją naukową Jasminy Šuler Galos, Marty Cmiel-Bażant i Joanny Bilińskiej-Brynk ukazał się nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego.
Książka jest już dostępna w sprzedaży w wersji papierowej
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
oraz w wolnym dostępie w wersji elektronicznej do pobrania
Starcie narracji. Studia o słoweńskiej pamięci zbiorowej
Publikacja stanowi reprezentatywne, choć mozaikowe odzwierciedlenie narracji kształtujących tożsamość współczesnych Słoweńców, uchwycone z perspektywy przede wszystkim słoweńskich, ale również polskich badaczy. Ich studia przypadków ukazują dwa uzupełniające się i zarazem przeciwstawne mechanizmy kształtujące pamięć zbiorową. Pierwszy z nich związany jest z kanonizacją i popularyzowaniem opowieści o przeszłości, a drugi – z jej kontestacją, z konfliktem pamięci. Całość stanowi przekrojowe ujęcie, od aktualizacji mitów i przywoływania źródeł tożsamości po najnowsze, uniwersyteckie inicjatywy służące rehabilitacji zapomnianych, a zasłużonych, w które wpisuje się także niniejsza publikacja.
Badacze odpowiadają w niej na pytania:
- Jaki kształt przybrały w kulturze słoweńskiej wielkie metanarracje nowoczesności, takie jak postęp czy idea narodowa, i przez kogo są one obecnie podważane?
- Które elementy w układzie znaczeń zdecydowały o żywotności wyobrażeń mitycznych i paramitycznych oraz jak przekształcają one odbiór teraźniejszości?
- Wreszcie, dlaczego liberalny kapitalizm stanowi nieustające „źródło cierpienia” dla uczestników słoweńskiej debaty publicznej i jak społeczeństwo słoweńskie radzi sobie z jego skutkami: jugonostalgią, prawicowym populizmem narodowym i spóźnionym antykomunizmem?
Na fotografii Ediego Šelhausa partyzanci i ludność cywilna idą na mszę do kościoła parafialnego św. Mikołaja we wsi Babno polje zimą 1945 roku. Koniec wojny oznaczał nie tylko wyzwolenie i zmianę oficjalnej ideologii państwowej, ale również głęboki i wciąż boleśnie odczuwalny podział słoweńskiego społeczeństwa. Propagandowa opowieść o zwycięskiej walce jugosłowiańskiej partyzantki komunistycznej zatarła pamięć o tym, że walczący o wyzwolenie kierowali się różnymi ideami i wizjami przyszłości kraju, o czym świadczy archiwalna fotografia na okładce. Pamięć zbiorowa sprzyja starciu narracji, ponieważ działa podobnie jak stereotyp – łączy a zarazem oddziela, porządkuje, ale i upraszcza, opierając się na raczej na emocjach niż racjonalnych przesłankach.
Spis treści
Wstęp (Jasmina Šuler Galos, Marta Cmiel-Bażant)
PAMIĘĆ UZGODNIONA
Lilla Moroz-Grzelak, Słoweńskie losy jezuitów w świetle jugosłowiańskich materiałów encyklopedycznych. Pomiędzy dumą a potępieniem
Marko Juvan, Struktura prešernowska między literaturą a literaturoznawstwem
Andraž Jež, Anton Fister: postępowy ksiądz między słoweńską pamięcią kulturową a zbiorowym zapomnieniem
Mitja Velikonja, Bohaterowie z murów. Wizerunki Gavrila Principa i Rudolfa Maistera w politycznym graffiti i w street arcie
KONFLIKTY PAMIĘCI
Božidar Jezernik, Jožego Jurančiča wędrówka przez labirynty pamięci i zapomnienia
Miran Hladnik, Baza słoweńskich pomników partyzantów na Geopedii
Gal Kirn, Poetyckie „kontrarchiwum” słoweńskich partyzantów z czasów drugiej wojny światowej. Partyzanckie hymny ku przyszłości
Katarzyna Bednarska, Druga wojna światowa i jej reperkusje w komentarzach czytelników wybranych słoweńskich czasopism i portali internetowych
PAMIĘĆ W LITERATURZE
Marlena Gruda, Wieczny powrót Kurenta w kulturze i literaturze słoweńskiej. Reminiscencje
Jasmina Šuler Galos, „Martin Krpan” jako tekst kulturowy
Alojzija Zupan Sosič, Mityzacja i demityzacja kobiety w powieściach Ivana Cankara jako część pamięci zbiorowej i kulturowej
Mateja Pezdirc Bartol, Czas i pamięć w dramacie „Razodetja” Dušana Jovanovicia